Gerald Harbers - 21 dec 2007 18:56 - Gewijzigd: 21 dec 2007 18:56

Nog twee vingers en een stompje

„Lawinepijlen en vlinderbommen levensgevaarlijk”

Vlinders, nitraten en lawinepijlen. Geen van de drie begrippen is onbekend voor de twaalf leerlingen van klas 2bb van het Willem van Oranjecollege in Wijk en Aalburg. „Ik ben blij dat jullie je vingers nog kúnnen opsteken.”

Dummy’s van strijkers en rotjes.

„Wauw, strijkers. Gaat u die verkopen?” vraagt een leerling aan Lies Havelaar van het Haltbureau wanneer ze een doosje met dummy’s van vuurwerk tevoorschijn haalt. Havelaar geeft de leerlingen voorlichting over de mogelijke gevolgen van legaal én illegaal vuurwerk. „Ik ben niet van de politie. Niet alles wat jullie zeggen komt bij je ouders terecht. En komt ook niet herkenbaar in de krant.”

Aarzelend steekt de helft van de leerlingen een hand omhoog wanneer Havelaar vraagt wie er thuis illegaal vuurwerk heeft. Een jongen: „Ik heb thuis vlinderbommen.” Zijn buurman: „Ik heb nitraatjes.” Een klasgenoot: „En strijkers, die knallen tenminste hard.”

Havelaar knikt: „Je weet ook dat ze gevaarlijk zijn?” Sommige leerlingen knikken. De Haltmedewerkster: „Een strijker steek je af door de kop langs een lucifersdoosje te halen. Wie kan zien wanneer een strijker afgaat?” Een leerling: „Soms gaan ze ineens af.” Havelaar: „Tussen de strijkkop en het kruit zit een goedje dat voor vertraging zorgt. Als daar barstjes in komen doordat de strijker te snel of goedkoop is gemaakt, dan is het boem.”

Arm verloren
Ademloos stil wordt het wanneer ze een plaat van een slachtoffer omhoog houdt. „Deze jongen stak een zware strijker af.” De linkerhand ziet er normaal uit. De rechterhand telt nog twee vingers en een stompje.

Een volgende plaat toont een jongen met z’n arm onder de kin. „Wat gek, ik zie z’n hand niet”, roept een leerling. Havelaar: „Klopt, deze jongen experimenteerde met vuurwerk.” Ook in deze klas zijn er jongeren die zelf knutselen. Een leerling: „Ik heb een koperbom gemaakt. Een pijp vullen met kruit en dan de einden dichtslaan, met een lontje erin.” Levensgevaarlijk volgens Havelaar. „Wat gebeurt er als jij met een hamer op een spijker slaat? Grote kans dat er vonken vrijkomen. Vorig jaar was er in deze omgeving nog een man die dat ook deed. Er klonk een knal en hij verloor zijn arm. Ik ben blij dat jullie je vingers nog kúnnen opsteken.”

Regelmatig gebeuren er ongelukken met vuurwerk, blijkt uit de reacties van de leerlingen. „M’n neef gooide een vlinderbom op straat. Die ontplofte en ik kreeg allemaal stukken tegen m’n jas”, zegt een leerling. „Aan de voorkant zaten overal brandplekken. Toen ik thuiskwam, had ik blauwe plekken op m’n borst.” Een klasgenoot: „M’n nicht heeft ooit een lawinepijl tegen d’r arm gehad. Er zit nu een groot litteken op haar elleboog.” Havelaar: „Het is toch bizar. We leven in een tijd van vrede maar we hebben vuurwerk -bijvoorbeeld lawinepijlen en vlinderbommen- die evenveel kracht hebben als een handgranaat.”

Gevangenisstraf
De Haltmedewerkster wijst niet alleen op de gevaren van vuurwerk. Ze legt ook uit wat de wet zegt. „Het is heel simpel. De wet zegt, of je het leuk vindt of niet: Alleen op oudejaarsdag tussen 10.00 en 22.00 uur mag je legaal vuurwerk afsteken. Als je toch wordt gepakt met illegaal vuurwerk of legaal vuurwerk afsteekt buiten de toegestane tijd, kun je kiezen. De zaak bij de rechter laten voorkomen of naar het Haltbureau.”

Hoe hoog zijn de straffen? vraagt een meisje. „Maximaal een werkstraf van 20 uur. En je moet de schade vergoeden. Als je bijvoorbeeld een prullenbak opblaast met een strijker, kost dat al snel 240 euro.”

Wie een ander verwondt of gepakt wordt met zwaar illegaal vuurwerk zoals lawinepijlen kan rekenen op een gang naar de rechter. „Die kan je een taakstraf tot 240 uur geven. En als je het echt heel bont maakt tot twee jaar gevangenisstraf.”

„Eerst moet de stomp genezen”
De eerste ouders van vuurwerkslachtoffers belden al in november, zegt Bas Hermsen, directeur van Diortho, een fabrikant die onder meer voet- en handprotheses maakt.

Tegenwoordig komen er minder jongeren met vuurwerkverwondingen dan vroeger, aldus Hermsen. „Vroeger kwamen er elk jaar wel negen of tien. Momenteel ligt dat aantal rond de twee à drie per jaar. Waarschijnlijk door een betere voorlichting.”

Via de afdeling plastische chirurgie in een ziekenhuis, waar veel vuurwerkslachtoffers terechtkomen, worden patiënten doorverwezen naar Diortho.

Volgens Hermsen krijgen de slachtoffers niet direct een prothese. „Eerst moet de stomp genezen. Dat duurt minstens een halfjaar. Daarna bekijken we hoe lang de prothese moet zijn en welke kleur die moet hebben. Bij een tweede bezoek past de patiënt een transparant model van de prothese, zodat we kunnen zien of er niets wordt bekneld. Zit-ie goed, dan kan de patiënt een paar weken later zijn prothese ophalen.”

Bijna duizend gewonden
In de periode van 24 december 2006 tot en met 4 januari 2007 zijn 960 vuurwerkslachtoffers op eerstehulpafdelingen van ziekenhuizen behandeld. Van deze groep werd 10 procent opgenomen in het ziekenhuis met ernstig letsel. Bovendien is vuurwerk de laatste jaarwisseling oorzaak geweest van twee ongelukken, waarbij drie doden zijn gevallen.

Van 40 procent van de slachtoffers is bekend dat zij het vuurwerk zelf hebben afgestoken. In ruim de helft van de gevallen (52 procent) werd het vuurwerk door een ander afgestoken.

De meeste ongevallen zijn veroorzaakt door legaal consumentenvuurwerk. Bijna 20 procent van de ongevallen is veroorzaakt door illegaal vuurwerk. Met name nitraat- en vlinderbommen eisten een hoge tol. In 4 procent van de ongevallen was sprake van letsel door zelf gefabriceerde bommen.

Vier op de tien slachtoffers zijn in de leeftijd van 10 tot en met 19 jaar.

Bron: Consument en Veiligheid.

Verknal het niet
De SGP-jongeren en Woord en Daad roepen jongeren op om hun vuurwerkbudget te doneren aan oorlogsslachtoffers in Colombia. „Geef het geld dat jij dit jaar zou gaan ’verknallen’ aan deze mensen, die vurig hopen op jouw steun!”, staat er op hun kerstkaart.

Zie www.woordendaadjongeren.nl voor meer informatie.

Zie ook:
Een stukje hand verknald